Dr. Gürbey Hiz’e En Başarılı Tez Ödülü

KHAS Sanat ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü Misafir Öğretim Üyesi Dr. Gürbey Hiz’in “Servet-i Fünûn’da Toplumsal Mekânın Anlatılar ile Üretimi: Tahayyüller, İnşalar ve Deneyimler Atlası (1891-1910)” başlıklı doktora tezi, İTÜ 2020 Yılı En Başarılı Tez Ödüllerinden birine layık görüldü.

Dr. Hiz’in doktora tezi, anlatıyı kurucu bir kavram olarak kullanarak, İstanbul merkezli geç Osmanlı dönemi medya, modernite ve toplumsal mekânın üretimi ilişkisini inceliyor. Toplumsal mekânın sadece inşai faaliyetlerle değil, aynı zamanda anlatılar ile de kurulduğunu savunan çalışma, 19. yüzyıl sonunda İstanbul’da yayın hayatına başlayan Servet-i Fünûn dergisini, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki popüler ve görselleştirilmiş yeni bir bilgi biçiminin ifade edilmesine olanak sağlayan bir ortam olarak tanımlıyor. Çalışma, modernleşme özelinde büyük anlatılar kurmak yerine, Ahmed İhsan, Mahmud Sadık, Ahmed Rasim ve Tevfik Fikret gibi yazarların halihazırda dönüşmekte olan toplumsal yaşama işaret eden muhtelif küçük anlatılarının peşine düşüyor.

Dergideki bu yazarların metinlerini su yüzüne çıkararak modernite odaklı eleştirel yeni bir okuma yapabilmek için, tez, medya çalışmalarından edinilen metodolojik yaklaşımlar (arkeoloji, montaj) ile dergiye yaklaşıyor ve yeni bir anlatı olarak ‘tahayyüller, inşalar ve deneyimler atlası’nı üretiyor. Derginin 1891 ila 1910 yılları arasındaki anlatılarına odaklanan atlas sırasıyla, balon, büyük şehir, deniz banyosu, fabrika, köprü, mesken, panayır, sergi, sahne, sokak, şimendifer, tarla, velosiped, vesait-i nakliye ve yeraltı başlıkları altında şekilleniyor. Bu atlas, ortaya çıkmakta olan yeni toplumsal mekanların görsel ve metinsel montajlarını içeriyor. Atlastaki anlatılar, kronolojik bir sıra izlemek yerine her mekân anlatısının söylemine göre şekillenen tahayyüller, inşalar ve deneyimler ekseninde bir araya geliyor. Atlas ile birlikte tez, tereddüt ve çelişkiler içeren Osmanlı modernite deneyimini göstermek için alternatif bir metodoloji –montajlar ile mikro-tarihyazımı– üretiyor.

Dr. Hiz’i tebrik ediyor, çalışmalarında başarılar diliyoruz.